Prawo do pochowania zmarłego oraz prawo do grobu często budzą rodzinne spory, które przy okazji Wszystkich Świętych są tematem szczególnie aktualnym. Kto może zadecydować o tym, czy zmarły może zostać pochowany w rodzinnym grobie. Kto może zostać pochowany w rodzinnym grobie ?
Prawo do pochowania zmarłego
Przepisy dotyczące prawa pochowania zmarłego oraz prawa do grobu znajdują się w ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r „o cmentarzach i chowaniu zmarłych”.
Prawo do decydowania o pochowaniu zmarłego zgodnie z art. 10 ustawy „o cmentarzach i chowaniu zmarłych” posiada najbliższa rodzina osoby zmarłej, a mianowicie: pozostały małżonek (małżonka), krewni zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), krewni wstępni (rodzice, dziadkowie itd.), krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa ( rodzeństwo, dzieci rodzeństwa), powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.
Poza osobami z kręgu najbliższej rodziny, uprawnione do pochowania zwłok są: organy wojskowe w stosunku do zwłok osób wojskowych zmarłych w czynnej służbie wojskowej, organy państwowe, instytucje i organizacje społeczne – w przypadku osób zasłużonych wobec Państwa i społeczeństwa, oraz osoby, które się do tego dobrowolnie zobowiążą np. konkubina (partner )zmarłego.
Prawo do grobu
Prawo do decydowania o tym, kto może zostać pochowany w już istniejącym grobie jest takie samo jak prawo do pochowania zmarłego. A więc zastosowanie ma tu powyżej zacytowany art. 10 „ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.” Czyli rodzina zmarłego w pochowanego w grobie może wyrazić bądź nie, zgodę na pochówek w tym miejscu kolejnej osoby.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 września 1978 r. stwierdził iż „nie można uznać, iż osoba, która wybudowała grób rodzinny, może sama decydować o prawie pochowania w nim zwłok innych osób, poza zwłokami tej osoby, dla której grób został wybudowany. Taka decyzja mogłaby godzić w uczucia członków najbliższej rodziny osoby już pochowanej, a ponadto mogłaby im utrudniać korzystanie z przykładowo wskazanych wyżej uprawnień. Trzeba więc przyjąć, że o pochowaniu zwłok w grobie mającym charakter grobu rodzinnego decydują wspólnie: osoba, która poniosła koszty jego budowy i uiściła opłaty za korzystanie z miejsca na cmentarzu, oraz członkowie najbliższej rodziny osoby, dla której grób został przeznaczony”
Reasumując można stwierdzić, że prawo do pochówku, to prawo do decydowania o sposobie i miejscu pochowania zwłok. Z kolei prawo do grobu to prawo do konkretnego miejsca, w którym spocznie ciało zmarłego oraz do kultu zmarłego.
Kto decyduje o pochowaniu osoby zmarłej, kogo można pochować w już istniejącym grobie ?
Prawo do grobu ma charakter: osobisty i majątkowy, przy czym elementom osobistym przypada rola wiodąca, bez względu na to, jaka jest wartość praw majątkowych tego prawa. Do uprawnień osobistych, zalicza się pochowanie zwłok uprawnionego w wybranym przez niego miejscu w grobie, obok zwłok osób mu bliskich oraz kult pamięci zmarłych i decydowania o przeznaczeniu wolnych miejsc w grobowcu dla pochowania dalszych zmarłych. Przedmiotem ochrony prawnej jest w tym wypadku prawo do sprawowania kultu osoby zmarłej, natomiast przesłanką tej ochrony jest naruszenie dobra osobistego podmiotu tego prawa. Elementy osobiste prawa do grobu mają charakter przeważający i są związane z określoną osobą; jako prawa osobiste są niezbywalne i niedziedziczne. Z tego prawo do grobu jest tylko jednym z samoistnych praw majątkowych, co do którego nie ma zakazu ustawowego jego zbywalności ani wyłączenia od dziedziczenia tylko wtedy, gdy miejsce na cmentarzu zostało nabyte i grób został urządzony przez osobę pozostającą przy życiu i jest wolny, tj. nikt nie został w nim pochowany. Jeżeli w grobie spoczywają już zwłoki określonej osoby uprawnionej do pochowania, to na skutek pochówku następuje zdominowanie uprawnień niemajątkowych i w związku z czym dopuszczalność rozporządzenia prawem do grobu wygasa. Z tą chwilą nie jest już możliwe rozdzielenie uprawnień majątkowych od osobistych i z tego względu prawa majątkowe tracą swoją odrębność w tym sensie, że nie mogą być przedmiotem wyłącznego korzystania i rozporządzania ze strony dotychczasowego ich podmiotu, ze względu na prawa do grobu przysługujące pozostałym uprawnionym, których źródłem jest fakt powiązań rodzinnych z osobą pochowaną w grobie W rezultacie osoba, która wybudowała grób na podstawie zawartej przez siebie umowy z zarządem cmentarza i uiściła należną opłatę cmentarną, z chwilą pochowania pierwszego zmarłego, nie może już decydować samodzielnie o pochowaniu w tym grobie innych zmarłych.
Kto ma prawo do konkretnego grobu ?
Ostateczna decyzji o pochowaniu osoby zmarłej wynika bardziej z norm społecznych i obyczajowych, niż prawnych i jest zależna od natężenia kultu pamięci po osobie zmarłej, bliskości oraz zażyłości
W przypadku sporów, co do osoby która jest uprawniona do pochowania osoby zmarłej oraz kto ma być pochowany w grobie już istniejącym, należy wystąpić na drogę sądową.
Nasza Kancelaria specjalizuje się w sprawach związanych z prawem do grobu (prawem pochowania osoby zmarłej) oraz w sprawach spadkowych. Pomożemy Ci przeprowadzić trudne sprawy związane z prawem do grobu oraz prawem do pochowania osoby zmarłej. Możecie Państwo liczyć na nasze wsparcie oraz profesjonalizm. W każdej sytuacji potrafimy znaleźć najlepsze rozwiązanie.