Na podstawie znowelizowanej dnia 30 marca 2020 r. (Dz.U. poz. 569) ustawy o systemie instytucji rozwoju wprowadzono rządowy program wsparcia finansowego przedsiębiorstw znany jako Tarcza Finansowa. Jego głównym instrumentem są subwencje finansowe administrowane przez Polski Fundusz Rozwoju (PFR), któremu w związku ze skutkami COVID-19, została powierzona realizacja tego programu.
Kto skorzysta z subwencji?
Beneficjentem subwencji mogą być mikroprzedsiębiorcy, MŚP jak również duże przedsiębiorstwa. Te ostatnie mogą otrzymać wsparcie na podstawie indywidualnych ustaleń inwestycyjnych, mniejsi przedsiębiorcy będą musieli spełnić kryteria kwalifikacyjne, do których zalicza się liczbę zatrudnianych pracowników czy wysokość spadku przychodów ze sprzedaży.
Pierwszym krokiem do pozyskania subwencji jest ustalenie przez przedsiębiorcę do której kategorii firm się zalicza mikro (do 9 pracowników), małej (do 49 pracowników), średniej (do 249 pracowników) czy dużej (co najmniej 250 pracowników). Aby ustalić liczbę pracowników zatrudnianych przez danego przedsiębiorcę należy nie tylko uczynić to według właściwej daty, ale również znać definicję pracownika według przepisów regulujących Tarczę Finansową. Pracownikami są więc te osoby, które na dzień 31 grudnia 2019 r. były zatrudnione na umowę o pracę, przy czym za pracowników nie uważa się pracowników na urlopach macierzyńskich, ojcowskich, rodzicielskich, wychowawczych i zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Jeżeli przedsiębiorca na dzień 31 grudnia 2019 r. zatrudniał przykładowo jednego pracownika na niepełny etat, firma taka również zostanie uznana za mikroprzedsiębiorstwo i będzie uprawniona do ubiegania się o subwencję w tej kategorii, ponieważ przyjęto zasadę zaokrąglenia etatu w górę. Również, jeżeli firma zatrudnia ponad 9 pracowników, np. 10 osób, ale każdą na pół etatu, będzie zaliczana do kategorii mikro a nie małych przedsiębiorców, bowiem w przeliczeniu na pełne etaty firma taka zatrudnia 5 pracowników.
Kolejnym krokiem jest ustalenie liczby pracowników w celu określenia przysługującej wysokości subwencji finansowej. Tym razem jednak bierzemy pod uwagę już nie datę 31 grudnia 2019 r., a ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc w którym złożono wniosek o subwencję. Dla tego celu pracownikiem będą osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę oraz osoby współpracujące, niezależnie od formy prawnej (w szczególności na podstawie umów cywilnoprawnych, np. umowy zlecenia), które były zgłoszone do ubezpieczenia społecznego w powyższym terminie. Ponadto, do pracowników wliczają się także osoby na urlopach wychowawczych, macierzyńskich, ojcowskich, chorobowych, przeciwnie niż jak to jest w przypadku ustalania kategorii przedsiębiorcy. Należy zaznaczyć, że liczba pracowników tak ustalona nie może być wyższa niż liczba pracowników ustalona w dacie 31 grudnia 2019 r.
Poza ustaleniem liczby pracowników w powyżej wskazanych dwóch krokach, konieczne jest również wykazanie spadku przychodów ze sprzedaży w dowolnym miesiącu po 1 lutego 2020 r. w porównaniu do poprzedniego miesiąca lub analogicznego miesiąca ubiegłego roku w związku z zakłóceniami gospodarki na skutek COVID-19. Tym samym, maksymalna kwota subwencji dla mikroprzedsiębiorcy zależna jest od liczby pracowników zatrudnianych przez przedsiębiorcę oraz wysokości spadku przychodów ze sprzedaży przy czym spadek ten musi być co najmniej na poziomie 25%, aby otrzymać subwencję, a im jest wyższy tym większą kwotę subwencji przedsiębiorca może pozyskać
W odniesieniu do MŚP natomiast liczba pracowników nie wpływa na kwotę subwencji, a jej wysokość jest zależna od poziomu spadku przychodów ze sprzedaży i ustalana w relacji do poziomu przychodów ze sprzedaży w roku 2019. MŚP chcąc ubiegać się o subwencję powinno ustalić więc kwotę przychodów ze sprzedaży w 2019 r., a następnie przychód ze sprzedaży w miesiącach po 1 lutym br. w celu ustalenia wysokości spadku przychodów. Jeżeli przedsiębiorca zanotował 25% spadek i powyżej, 50% i powyżej lub 75% i powyżej może otrzymać subwencję w wysokości odpowiednio 4%, 6% lub 8% wartości przychodów ze sprzedaży w 2019 r.
Kiedy subwencja jest bezzwrotna?
Tarcza Finansowa to program przewidziany jako w znaczącej części bezzwrotny, jednak pod pewnymi warunkami. Przede wszystkim, należy zaznaczyć, że zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej, w tym jej zawieszenie przez przedsiębiorcę, otwarcie likwidacji przedsiębiorcy lub otwarcie postępowania upadłościowego/restrukturyzacyjnego w każdym czasie w ciągu 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji będzie pociągało za sobą obowiązek zwrotu całej otrzymanej kwoty subwencji, a zasada ta dotyczy tak mikroprzedsiębiorców jak i MŚP. Również w odniesieniu do wszystkich kategorii przedsiębiorców obowiązuje zasada, że 25% subwencji będzie bezwarunkowo zwrotna.
W przypadku mikroprzedsiębiorców w zasadzie należy spełnić dwa warunki, aby nie zwracać pozostałych 75% subwencji tj. należy przez okres 12 miesięcy od otrzymania subwencji nie zaprzestać prowadzenia działalności, oraz należy utrzymać średnie zatrudnienie przez powyżej wskazany okres w stosunku do stanu zatrudnienia na koniec miesiąca kalendarzowego poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o subwencję. Z kolei w odniesieniu do MŚP również nawet 75% subwencji może po zaistnieniu określonych warunków zostać uznana za bezzwrotną. Z tytułu utrzymania działalności przez okres 12 miesięcy od otrzymania subwencji 25% subwencji zostaje uznane za bezzwrotną, co jest analogiczne do warunków dotyczących mikroprzedsiębiorców. Różnica pomiędzy mikroprzedsiębiorstwami a MŚP w kwestii uznania subwencji za bezzwrotną pojawia się w odniesieniu do pozostałych 50% subwencji, bowiem w przypadku MŚP to pozostałe 50% jest niejako rozbijane na połowę. Tym samym jedynie 25% będzie mogło być uznane za bezzwrotne w przypadku kiedy MŚP utrzyma średnie zatrudnienie przez okres 12 miesięcy od końca miesiąca kalendarzowego poprzedzającego datę złożenia wniosku o subwencję w stosunku do średniego stanu zatrudnienia w 2019 r., obliczanego jako średnia z liczby pracowników na dzień 31 grudnia 2019 r. oraz 30 czerwca 2019 r. Uznanie kolejnych 25% subwencji za bezzwrotną będzie zależało od tego czy MŚP poniosło stratę gotówkową na sprzedaży w okresie 12 miesięcy licząc od pierwszego miesiąca, w którym MŚP odnotował stratę po 1 lutego 2020 r. lub od miesiąca, w którym została podjęta decyzja o przyznaniu subwencji. Tym samym, w przypadku MŚP warunki uznania do 75% subwencji za bezzwrotne są co do zasady trzy: niezaprzestanie prowadzenia działalności, utrzymanie średniego zatrudnienia oraz wykazanie straty gotówkowej.
W skutek wprowadzenia przepisów Tarczy Finansowej pojawiło się więc szereg możliwości pozyskania finansowania dla przedsiębiorców, jego otrzymanie, jak również późniejsze uznanie za bezzwrotne zależy od wielu warunków jak wskazano powyżej, ale także od innych kwestii takich jak te związane z przeznaczeniem otrzymanych środków, obowiązkiem złożenia wymaganych oświadczeń w przewidzianych przepisami terminach czy innych ewentualnych zobowiązań określonych w umowie subwencji finansowej, a które mogą się jawić przedsiębiorcom jako prawnie zawiłe.